Geschiedenis  

De geschiedenis van de Koerden:

De geschiedenis van de Koerden gaat verder terug dan 4000 jaar voor Christus. Ze leefden als het oudste volk van het Midden Oosten in een groot gebied dat zich uitstrekte over verschillende huidige landen. In die tijd was er een groot rijk, dat niet verdeeld was in naties, maar waar vele verschillende groeperingen vredig naast elkaar leefden.

Afstamming:

Er zijn verschillende theorieën over de afstamming van de Koerden. Lange tijd werd er gedacht dat de Koerden zouden afstammen van de Meden, een broedervolk van de Perzen.Het is moeilijk dit na te gaan, aangezien er bijna niets over is van het schrift van de Meden. Enkele woorden waar wel bekendheid over is, lijken helemaal niet op het Koerdisch.Tegenwoordig gaan wetenschappers ervan uit dat de Koerden van een buurvolk van de Meden afstammen, dat in die tijd aangeduid werd als Kurdoi of Cyrtii. Dit volk zou ontstaan zijn uit de samensmelting van verschillende volken in deze regio. Van oorsprong zijn de Koerden nomaden, maar duizenden jaren geleden hebben zij zich gevestigd in het berggebied waarvan het hart aan de grens van het huidige Turkije, Irak en Iran.De Koerden zijn een volk dat verdeeld is in verschillende stammen, die als gevolg daarvan ook een eigen dialect spreken. Aan het hoofd van zo een stam staat een ‘agha’, die verantwoordelijk is voor de eerlijke verdeling van grond en water. Bovendien onderhoud de ‘agha’ nauwe contacten met de leiders van de overige stammen. In het verre verleden bestreden de stammen elkaar zeer regelmatig. Die tijd lijkt nu echter achter de rug, omdat het nationale gevoel erg toeneemt.

Het leefgebied van de Koerden:

In 612 v. Chr. beëindigen ze samen met de Chaldeeën de heerschappij van de Assyriërs. Ze nemen de hoofdstad Niniveh in, dit jaartal is tevens het begin van de jaartelling van de Koerden. De stammen gaan steeds meer samenwerken, wat in de tiende eeuw leidt tot de stichting van de Mervani Staat, een staat met regionaal bestuur voor 40 Koerdische vorstendommen. Er is echter geen centrale regering. Rondom de Koerden ontstaan twee grote rijken, de Ottomaanse en het Perzische Rijk. De rijken raken in de 16e en 17e eeuw met elkaar in oorlog. De meeste Koerden kiezen de kant van de Ottomanen, in ruil voor het kunnen voortzetten van hun leven op eigen grond. De Koerden aan de kant van de Perzische sjah spreken hetzelfde af, waardoor er voor de Koerden niet zo veel verandert. Er ontstaan vijftien emiraten met aan hoofd een emir uit een Koerdische familie. Wanneer in 1639 de sultans van het Ottomaanse Rijk en de sjah van Perzie vrede sluiten, trekken zij een streep dwars door het Koerdische grondgebied. Hiermee is de eerste deling van het grondgebeid van de Koerden een feit. Elders ontstaan staten met een eigen regering, de Koerden zitten echter klem tussen twee wereldrijken en kunnen dus geen eigen staat vormen. De tweede deling vindt plaats in 1920, dan wordt in de het verdrag van Sèvres het grondgebied van de Koerden, door Engeland en Frankrijk, als een taart verdeelt in zeven stukken. Onder de landen Turkije, Irak, Iran, Syrië, Armenië en Azerbeidzjan. De grenzen van deze verdeling zijn tot op de dag van vandaag nog steeds van kracht. Turkije dat aan de kant van de Duitsers stond, moet als verliezer van de oorlog toestaan dat de Koerden zelfbestuur krijgen. Voor het eerst en voor het laatst (lijkt het)hebben de Koerden een eigen staat op Turks grondgebied. De nieuwe machtshebber van Turkije, Atatürk vind het verdrag van Sèvres vernederend en accepteert deze niet. Hij organiseert een succesvolle opstand tegen de Britten en Fransen. Dit resulteert in een nieuw verdrag, namelijk die van Lausanne in 1923. Hierin wordt geen woord meer gerept over de Koerden. Atatürk verbiedt als eerste de Koerdische taal, media en de organisaties. Door het harde optreden van de Turkse staat tegen de Koerden, ontstaan er herhaaldelijk conflicten tussen beide partijen. Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) ontstaat de machtsstrijd tussen de VS en de Sovjet-Unie. In West-Iran wordt met de Russische steun door de Koerden de republiek Mahabad uitgeroepen.

Deze onafhankelijke Koerdische staat richt het onderwijs, landbouw en gezondheidszorg in zoals ze zelf wil. De Koerdische staat heeft zelfs een eigen vlag, kranten en een radio-omroep. De Amerikanen zien deze invloed van de Russen met lede ogen aan en steunen hierbij de Iraanse regering om het westen van Iran weer onder controle te krijgen. Onder druk van de Amerikanen moeten de Russen zich in dat gebied weer terugtrekken en wordt de Koerdische opstand door Iran bloedig neergeslagen. De staat heeft dan nog maar amper een jaar bestaan. Sindsdien hebben de Koerden nooit meer een eigen staat gehad. Als je het autonome gedeelte van Noord Irak niet meerekent. Daar gold een vliegverbod, om Koerden te beschermen tegen Saddam en een eventuele gifgasaanval. Nu Irak van Saddam bevrijd is, is het nog maar de vraag wat de toekomst voor de Koerden in deze regio bieden zal.

De Koerden en hun verdeeldheid:

koerdenkoerden

Diverse geloofsstromingen

De verdeeldheid onder de Koerden is groot, dat geldt voor het grondgebied, de taal, het geloof, de cultuur (afhankelijk van de verschillende stammen binnen de gemeenschap) en zelfs de opvattingen en idealen lopen sterk uit elkaar. Het overgrote deel (ruim 90%) van de Koerden is moslim. Het overige tien procent is christen, dit zijn voornamelijk de Koerden in Armenië. Binnen de islam is er echter ook een grote onderscheid tussen de verschillende stromingen. De soennitische Koerden vormen de meerderheid. Dat zijn de wat orthodoxere moslims. In Turkije is er een grote regionaal geconcentreerde minderheid heterodoxe alevieten, ongeveer 20%. Dit is een wat vrijzinnigere beweging binnen de islam.Zij bezoeken geen moskee, vrouwen dragen vaak geen hoofddoek en zij nemen geen deel aan de Ramadan. Bovendien bezoeken mannen en vrouwen gemengd gebedsruimtes, wanneer er een Cem georganiseerd wordt. Ali, een afstammeling (neef) van de profeet Mohammed wordt als een zeer belangrijk figuur gezien binnen deze geloofsstroming. De reden hiervoor is dat de Alevieten geloven dat Ali net als Jezus is gestorven door verraad. Zo gaat er een verhaal rond dat Ali onsterfelijk was. Niemand kon hem dus doden.

Ali begon steeds meer aanhang te krijgen onder de volgelingen van de islam, hierdoor begon hij een gevaar te vormen voor de soennieten. De enige manier om Ali te doden, was om dat te doen terwijl hij aan het bidden was. Een van zijn volgelingen of twaalf discipelen, heeft hem toen verraden, door hem met een zwaard in de rug te steken, terwijl Ali aan het bidden was in de moskee. Dat is de reden dat tot op de dag van vandaag alevieten nog steeds een zwaard dragen met een dubbele punt. Als teken dat ze Ali en de moord op hem niet vergeten zijn. Vanwege de moord van Ali in de moskee, gaan alevieten niet meer naar de moskee, maar komen ze bijeen in een zogenoemde Cem-bijeenkomst.Dit heeft in Turkije wel vaker geleid tot hevige conflicten tussen soennieten en alevieten. Nog steeds worden alevieten in Turkije vervolgd of vermoord. Een dieptepunt daarin was de moordpartij in Kahramanmaras door soennitische Grijze Wolven. Hierbij kwamen honderden mensen in een keer om. Tot de slachtoffers behoorden ook vele kinderen en baby’s. Onder leiding van Atatürk is er ook een massaslachting geweest van alevieten. Naast deze twee hoofdstromen, (de soennieten en alevieten) zijn er echter ook nog andere stromingen. Zoals de yezidi’s van Turkije, een bekende religieuze Koerdische minderheid. Omdat ze in Turkije vervolgd werden zijn velen uitgeweken naar Duitsland. Sinds kort zien de yezidi’s zich zelfs als een apart volk. Ook sommige alevieten zien deze geloofsstroming als identiteit. Ze voelen zich geen Koerd maar aleviet. Naast deze stromingen bestaan er ook andere varianten van de islam onder de Koerden. Zoals bijvoorbeeld de sjiieten, die voornamelijk in Iran maar ook in Irak wonen. Zij hangen net als de alevieten ook Ali aan, maar er zijn significante verschillen in de wijze waarop zij hun geloof belijden. Daarnaast is er nog een groep Shafaïten onder de Koerden. En ook de alevieten kunnen weer verdeeld worden in verschillende groepen, waartussen ook behoorlijk wat onderscheid bestaat. Tot de Sufi stroming behoort onder andere de Bektashi overtuiging, waartoe veel Koerden in Noordwest-Koerdistan behoren. De Nagshbandi overtuiging in het noorden en westen van Koerdistan. De Qadiri overtuiging in Oost en Centraal-Koerdistan, en de Nurbakhshi overtuiging in het zuiden. Bovendien zijn er Arabische, Koerdische en Anatolische alevieten, wat ook weer voor verdeeldheid zorgt onder deze geloofsstroming. De alawieten in Syrië kunnen niet verward worden met de alevieten in Turkije en Iran.

De verschillen in taal:

De culturele diversiteit onder de Koerden is ook groot. Alleen in Turkije al spreken de Koerden zowel Kurmandji als het dialect Zaza. In Irak en Iran wordt naast Kurmandji ook Sorani en Gurani gesproken. Deze vormen van dialecten verschillen soms enorm van elkaar, waardoor het moeilijk wordt voor Koerden met elkaar te communiceren. De dialecten hangen vaak nauw samen met de regio waar men woont. De twee grootste dialecten vallen weer onder te verdelen in subdialecten. Bovendien hangen de dialecten in bijvoorbeeld Irak ook samen met de politieke stroming die men steunt. Driekwart van alle Koerden spreekt het Kurmandji, dat weer onder te verdelen valt in Noord-Kumandji, ook wel Bahdinani genoemd en Zuid Kurmandji. Wat ook wel aangeduid wordt als Sorani. Bahdinani wordt door ongeveer 15 miljoen Koerden in de landen Turkije, Syrië gesproken. Sorani wordt door ongeveer 12 miljoen mensen in voornamelijk Iran en Irak gesproken. Dan is er nog een minderheid Koerden dat Zaza/ Dimili spreekt, een dialect dat door ongeveer vier miljoen Koerden in Turkije (rondom Dersim) gesproken wordt. Het dialect Gurani kan worden verdeeld in twee andere subdialecten als: Lur, Laki en Awramani.

Verdeling in stammen en de culturele verschillen:

Naast de religieuze, taalkundige en de regionale verdeeldheid, zijn de Koerden ook sterk verdeeld in verschillende stammen, die in het verre verleden elkaar ook zeer regelmatig bestreden. Enkele van die stammen zijn: Gutis, Kurti, Khadi, Mards, Mushkhu, Manna, Hatti, Mittani en Urartu. Al deze stammen behoren tot het oude volk van de Hetieten. Er bestaan ook sterke vermoedens dat de Koerden niet afstammen van maar één volk, de Meden, maar dat het een mix is van alle volken die in de Koerdische regio woonachtig waren. Doordat de Koerden verspreid zijn over meerdere landen, zijn de culturele verschillen onderling allen maar toegenomen. De Koerden die in alle landen een minderheid vormen, hebben vaak de gewoonten en de taal van het land waarin ze wonen overgenomen. Soms, zoals in het geval van Turkije, gebeurde dit ook gedwongen. Zo mocht er een lange tijd geen Koerdisch gesproken worden op school, ook niet in de pauzes. Kinderen die dit toch deden, werden verraden door een medeleerling, die door een docent ingeschakeld werd als spion. Vaak volgde hierop dan een straf, zoals het slaan met een liniaal, op de vingertoppen van desbetreffende scholier. Ook konden Koerden een tijd geleden een boete krijgen vanwege het spreken van hun taal. Vanaf vorig jaar, is onder druk van de EU een wetswijziging doorgevoerd. Publiceren en het praten van Koerdisch is nu officieel toegestaan, in de praktijk gaat dit helaas echter nog niet echt op. Toch is het wel een stap in de juiste richting.

Aantallen en statistieken van Koerden in verschillende landen:

Het is algemeen bekend dat de Koerden het grootste volk zijn, zonder eigen land. Er is sprake van een ernstige diaspora over verschillende landen en werelddelen. Vaak is dat een gevolg van de gedwongen deportaties of doordat er dorpen vernietigd zijn.

Tot het Koerdische grondgebied behoort het hele Zuid- Oostelijke deel van Turkije, een groot gedeelte van, Noord-Irak, West-Iran en Syrië. Verder behoren heel minimale delen van landen zoals Armenië, Georgië, Azerbeidzjan ook tot Koerdische grondgebied.

Buiten dit gebied om zijn er echter elders ook veel Koerden te vinden. In Istanbul wonen er drie miljoen Koerden, die hun dorpen ontvlucht zijn. In Afghanistan wonen er maar liefst 250.000 Koerden. Maar ook in Libanon wonen er veel Koerden, ongeveer 80.000. Maar ook in verschillende Europese landen zijn Koerden terug te vinden. Zo is er een heel grote Koerdische gemeenschap in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, België en Nederland. Maar ook landen als Zweden, Italië, Engeland en Griekenland zijn rijk aan Koerden.

In totaal zijn het er bijna twee miljoen die in deze landen wonen. In Amerika wonen 20.000 Koerden en in Canada zijn dat er 6.000. In Nederland wordt het aantal Koerden op een aantal van 100.000 geschat. De grootste groep van de Koerden (22miljoen) woont in Turkije, waar ze maar liefst 25 % uitmaken van de gehele bevolking van het land. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal hoger, aangezien er geen registratie bijgehouden wordt van de Koerden. Volgens de Turkse staat, zijn het immers berg-turken en geen Koerden. Noch officieel noch onofficieel worden de Koerden erkend in Turkije. Ze worden gediscrimineerd, beschuldigd van terroristische activiteiten (vaak ten onrechte). Bovendien is het woongebied van de Koerden ernstig achtergesteld ten opzichte van de rest van Turkije. Er zijn geen medische posten of ziekenhuizen. Praktisch geen scholen. En er is bijna geen openbaar vervoer, er zijn weinig wegen, waardoor vele regio’s slecht bereikbaar zijn. Zodoende komt het vaak voor dat iemand komt te overlijden aan een simpele ziekte, die met behulp van de juiste medicatie, verholpen had kunnen worden. Simpelweg vanwege het feit dat de hulp te laat of helemaal niet komt. In Iran maken de Koerden ongeveer 15% van de bevolking uit. Dat zijn ruim tien miljoen Koerden. In Irak, Syrië en de voormalige Sovjet Unie, wonen respectievelijk, 5 miljoen, 700.000 en anderhalf miljoen mensen. Wanneer je al deze aantallen bij elkaar optelt kom je op een totaal van ruim 45 miljoen Koerden over de wereld. Bijna drie keer de bevolking van Nederland (bijna 16 miljoen).

Toekomstperspectief :

Gezien de grote taalkundige, religieuze en politieke verdeeldheid onder de Koerden en de betrokkenheid van verschillende landen, is het zeer onwaarschijnlijk dat de Koerden ooit hun eigen staat krijgen zullen. Dit zou immers betekenen, dat zowel Turkije, Iran, Irak en Syrië bereid moeten zijn om afstand te doen van delen van hun land. Het streven van de Koerden zou autonomie binnen de bestaande staatsgrenzen moeten zijn. Dat is wel wat realistischer en ook noodzakelijk, wanneer we kijken naar de vele jaren van onderdrukking en vervolging van de vele Koerden in deze landen.

Alleen wanneer er sprake is van autonomie, zullen de Koerden veilig zijn van vervolging. Aangezien landen zoals Turkije het bestaan van de Koerden of de Koerdische kwestie geheel ontkennen. Ecevit zei in een toespraak: “In ons land bestaat er geen Koerdische kwestie.” Ook voor de Koerden in Irak zou autonomie gewenst zijn. Met het oog op de huidige ontwikkelingen is echter niet duidelijk hoe de toekomst er voor de Koerden in Irak uit zal gaan zien. Turkije verzet zich hevig tegen autonomie en invloed van de Koerden in Irak.

De olierijke plaatsen Kirkuk en Mosul, worden voornamelijk bewoond door de Koerden en behoren dan ook tot het Koerdisch grondgebied. Volgens Selman is de enige oplossing het land te verdelen in drie staten. Een Koerdische, Arabische en Sjiitische staat. “De Koerden moeten een eigen staat krijgen, daar hebben ze recht op gezien alles wat ze allemaal hebben moeten verduren. Alleen dat kan een oplossing zijn, want het verleden heeft bewezen dat de Arabieren en Koerden niet samengaan.” Volgens Selman is hij niet idealistisch, de kans is er, en die moet met beide handen gegrepen worden.

Van Bruinessen geeft aan dat de besprekingen in volle gang zijn. Ook hij schetst een toekomstige situatie van drie staten of beter gezegd invloedssferen. “Het lijkt erop dat er plannen zijn Irak te verdelen in drie staten, net als het systeem in Amerika. Er is dus centrale regering en een nationale. De nationale regering beslist over alle zaken die betrekking hebben op de posten Defensie, Oliezaken, financiën en Buitenlandse Zaken. De drie staten zullen dan gecontroleerd worden door Amerika, Engeland en naar alle waarschijnlijkheid, Polen.”

Bruinessen zegt dat een Koerdische staat binnen Irak wel heel levensvatbaar zou zijn, omdat de Koerden vanwege hun autonomie toch beschikken over kennis op het gebied van beleidsvoering. “Bovendien bevolken zij de olierijke staten. Ook Turkije wil aanspraak maken op die gebieden, omdat er ook Turken wonen, maar dat is absurd, aangezien het aantal Koerden dat daar woonde en gewoond heeft wel twintig keer zo veel is dan het aantal Turken. Bovendien hebben de Koerden ook goed betrekkingen met buurland Syrië. Turkije zal echter alles wat in haar vermogen ligt, om dit te voorkomen.”

Het lijkt erop, dat de Koerden nog een lange weg te gaan hebben voordat er sprake kan zijn van een eigen staat. Steeds opnieuw worden er kansen gemist, meestal door toedoen van anderen, maar de mogelijkheid dat er een oplossing zal komen via autonomie of federalisme is nog steeds aanwezig en er is zeker sprake van beweging op allerlei vlakken. Dat brengt toch wat licht in een vooral duistere geschiedenis.